ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල කතිකාචාර්යවරු ලියා පළ කරන බොහෝ නවකතා කෙටිකතාවලට පාදක වන්නේ ඔවුනගේම විශ්ව විද්‍යාල අභ්‍යන්තර අත්දැකීම්ය. ඒ හේතුවෙන් චින්තක රණසිංහ අතින් ලියැවුණු මේ නව කතාවේ ද ඇත්තේ විශ්ව විද්‍යාලයට පිටින් සිටිනා අප වැන්නවුන් නොදන්නා ඔවුනගේම විත්ති කාරණා ඇතුලත් කතාවකි. මෙබඳු උසස් අධ්‍යාපන කේන්ද්‍ර යේ ඇති පුළුල් චරිත පිටුපස ඇති අප්‍රසිද්ධ - ඇසීමට දැන ගැනීමට නොසුදුසු -එම වෘත්තීයට නොගැලපෙන යථ ඇසුරෙන් කතා නවකතා සහ වාර්තා ලියා පළ කොට ඇත්තේ චින්තක රණසිංහ පමණක් නොවේ.
වර්තමානයේ සැබැවින්ම උසස් අධ්‍යාපනය නැතිනම් විශ්ව විද්‍යාල කේන්ද්‍ර කරගත් ගුරු බල ඇණි විසින් නියාමනය කරනු ලබන සමස්ත අධ්‍යාපනය උදෙසා වූ අරගලය උත්කර්ෂයට නැංවී ඇති මොහොත අභිමුව ඔවුනගේ සටන දුර්මුඛ කරනු වස් මෙබඳු සාහිත්‍යාංග මතුකර දක්වන්නෝ ද මතු විය හැකිය. මේ එබඳු ප්‍රයාමයක් නොවන මුත් ප්‍රබන්ධයත් යථාර්ථයත් අතර මායිම් රේඛා මැකී ගොස් ඇති බව යලි යලිදු පවසන්නට ඇවැසි බුද්ධිමය ප්‍රජාවක් මේ මොහොතේ මේ මහ පොළව මත ඇතැයි කල්පනය කිරීම නුනුවණ කමකැයි මම සිතමි. පරිකල්පනය ඔස්සේ කළ නිර්මානයක යථ සෙවීම අතාර්කික ය. එනමුත් යථෙන් තොර පරිකල්පනයක ඇති අර්ථයක් ද නැත. එනයින් නවකතාව යනු යථ නොවන බව ද එනමුත් යථෙන් පරිබාහිර යමක් ද නොවන බවද සිත් හි තබාගෙන එය විමසීම අරුතක් ඇති ව්‍යායාමයකි.
අනෙක් අතට අනෙකා විනෝද වන විදිය සොයා වාර්තා කිරීමේ සාහිත්‍ය වර්තමාන පාඨක ලෝකයට කොතරම් ගැලපේද යන්න ද වැදගත් කාරණයකැයි නොසිතමි. එනමුත් අනෙකාගේ විනෝදයට තමන් ගැට ගැසෙන ආකාරය ද විශද වන නිර්මානයක අවශ්‍යතාවය ඊට වඩා පුළුල් ව්‍යායාමයකැයි මම සිතමි. නොඑසේ නම් නිර්මානයේ දී තමන් අයත් නොවන එසේ නොමැති නම් තමන් මේ ලොව යථාර්ථයට අයත් නොමැති ශ්වේත ජීවියකුගේ කේන්ද්‍රයට වී අනෙකාගේ අශ්ලීලත්වය පින්තාරු කිරීම අමු ව්‍යාජයකි. සැබෑව නම් එම යථාර්ථයේ අවිච්ඡින්න කොටසක් ලෙස තමන් ද අන්තර්ගතයැයි තමන්ට නොපෙනෙන ලෙස හැසිරීමයි. කෙනෙකු විනෝද වන්නට තෝරා ගන්නා ස්වරූප තීරණය කොට ඇත්තේ හුදෙක් ඔහු තුළ වන අභ්‍යන්තර කාරණා විසිනැයි යන්න උත්කර්ෂයට නැං වෙන ආකාරයේ සාහිත්‍යයකින් ඇති ඵලය කිමැයි යන්න එහි සැබෑ වැදගත් කාරණය යි.
අද ලෝකයේ භ්‍රමණ අක්ෂය වන්නේ අධි පරිභෝජනවාදය යි. එහි නියත කරකැවිල්ල නරුම දෘශ්ටිවාදය යි. මේ ප්‍රවනතා විසින් පුපුරුවා හැර නැති දෙයක් නොමැති තරමට සියල්ල සිය විශිෂ්ට තල වලින් විතැන් කර ඇත. එනයින් විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්යවරුන්ට පමණක් ආවේණික වූ ද බාහිර සමාජයේ නිවසන්නන්ට නොමැති වූ ද අමුතු ගැට‍ළුවක් ලෙස නරුමත්වය මතුකර දැක්වීමේ හදිසි සාහිත්‍යාංගයක් ප්‍රභල ලෙස සමාජගත කරන්නේ ව්‍යාජයක් ය යන්න මගේ අදහසයි. කෙටියෙන් පැවසිය යුත්තේ අපි කවුරුත් ඔය වගේ තමයි යන්න යි. මිනිසාගේ භෞතික පැවැත්මේ නරුම මානය සදය උපහාසයට හෝ උත්ප්‍රාසයට නැංවීම සාහිත්‍යකරණයක් විය හැකි නමුත් ඉන් විශේෂිත තත්වයක් මවා පෑම අවංක ප්‍රයාමයක් නොවේ යන්න මගේ අදහසයි. ඒ නවකතාවේ කේන්ද්‍රීය චරිත අරභයා ඇති වන පළමු වටයේ අදහස යි.
විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්යවරයකුට නවකතාවක් වෙනුවෙන් වැය කළ හැකි ශ්‍රමය කොතරම් ද යන්න නිමානය කළ හැකි ක්‍රමවේදයක් නොමැත. එනමුත් මේ කෘතිය උදෙසා කතෘගේ කැපවීම හෝ වැගිරූ ශ්‍රමයක් පිළිබඳ කිසිදු ඉඟියක් එහි අන්තර්ගතය ඔස්සේ පළ වන්නේ නැත. (මා මතු කරන්නේ ලිවීමට ගිය ශ්‍රමය ගැන නොවේ.) මින් මා අදහස් කළේ මිනිස් ජීවිතය පිළිබඳව හෝ මිනිස් චර්යා ධර්ම වෙනුවෙන් කළ ගැඹුරු අධ්‍යාත්මික ගවේෂණයක් හෝ මනෝ විශ්ලේෂණාත්මකව අධිනිශ්චය වන හෝ ප්‍රමාණාත්මකව ග්‍රහණය වන ප්‍රපංචයක් මෙහි අන්තර්ගත නොවේ. හුදෙක් සිංහල විෂයේ පාරප්‍රාප්ත දේශකයෙකුගේ දෛනික සටහන් හෝ දේශන විලාසයන් ඇසුරෙන් ලියැවුනු සාහිත්‍ය උපුටනයන් පැතිරුනු නවකතාවකින් සාමාන්‍ය පාඨක ලෝකය කුළු ගැන්විය හැකි යමක් අවසානයේ ශේෂ වන්නේ නම් එය "අප ද අර පැරණි සාහිත්‍යාංග කියවා රස විඳින්නට පෙළඹිය යුතුය" යන්නක් වැනි විනා ඉන් ඔබ්බට දිගු වූ ජීවන සත්තාවක ගැඹුරු සංස්පර්ෂයක් නොමැත. පැරණි සාහිත්‍යාංග කියවා රස විඳීමේ පණිවිඩය පාඨක ලෝකයට ගෙන ඒමට මෙතරම් සාහිත්‍ය ඉඩක් ම නැති නාස්ති කළ යුතුදැයි මා අසන විට "එය එසේ ම යැ"යි පවසන්නට බොහෝ අය ඉදිරිපත් වනු ඇතැයි මට සිතේ. එනමුත් සංසන්දනාත්මකව මංජුල වෙඩිවර්ධනගේ බත්තලංගුණ්ඩුව වැනි නවකතාවක කතෘ ශ්‍රමය වැගිරූ ස්වරූපය බැලූ කල එහි අන්තර්ගත සන්දර්භය උදෙසා සැබෑ ලෙසම ධීවර ජන ජීවිතය අළලා කෙරෙන යථාර්ථමය හෝ අධියථාර්ථමය (බයිබලය සමග ඒකාග්‍රවන) එළඹීම ම එම ශ්‍රමයේ පරිධිය කොතරම් ද යන්න මතු කර දැක්වීමට උචිතම උදාහරණයකැයි මම සිතමි. ඒ ඇසුරෙන් ගත් කල විශ්ව විද්‍යාල ඇදුරෙකුට තම ක්ෂේත්‍රය තුළම මතුවන චරිත හැදෑරීමට අමුතුවෙන් ශ්‍රමය වැගිරීමක් ඇවැසි නොවේ. එය ලාභදායි එළඹුමකැයි මම සිතමි. කෙසේ වුව ද ලංකාවේ නවකතා රචකයන් බහුතරයක් කරකැවෙන්නේ අල්ප අත්දැකීම් නිසාවෙන් ලියා ගන්නට දේවල් නැති එනමුත් අනෙකාගේ විනෝද ස්වරූපය කිමැයි කුහුලෙන් ජීවත්වන ව්‍යාකරණවේදයේ සහ ගද්‍ය-පද්‍ය ඉතිහාස ක්ෂේත්‍ර තුළ පාරප්‍රාප්තිකයන් බැවින් මෙය ද නවකතාවක් ලෙස පිළි ගැනීමට පාඨක අපට සිදු වේ. නවකතාවක් රචනය උදෙසා කතුවරයෙකු විසින් අනිවාර්යෙන්ම විශාල ශ්‍රමයක් වැගිරිය යුතු යැයි නියමයක් ඇත්තේ දැයි මම නොදනිමි. එනමුත් නිර්මානයක් පරිශීලනය කිරීමේ දී එබඳු දැවැන්ත ශ්‍රමයක් වගුරා මතු කරගත් යමක් එහි වෙතැයි යන්න සංඥා වීම පාඨකයාගේ අමන්දානන්දයට හේතුවනු නියතයැයි මම සිතමි. විශ්ව විද්‍යාල ආචර්යවරයෙක්-පත්තරකාරයෙක්-ගණිකාවක්-හිස්ටරික ලාක්ෂණික ගැහැණියක් යන සූත්‍රයෙන් ඔබ්බට ගිය වඩාත් දුෂ්කර මාවතේ නවකතාවක් කා අතින් හෝ ලියැවෙන තුරු බලා සිටිමි.
